اخذ مالیات از فعالیت‌های کشاورزی در ایران امکان‌پذیر نیست
کمیسیون کشاورزی اتاق ایران در گزارشی با عنوان «بررسی وضعیت مالیات بر بخش کشاورزی در کشورهای منتخب و توصیه سیاستی برای ایران» اعلام کرد که به دلیل نبود زیرساخت‌های مناسب در بسیاری از مناطق کشاورزی کشور، امکان اخذ مالیات از این فعالیت‌ها وجود ندارد.
نقش بخش کشاورزی در اقتصاد کشورها
در ابتدای این گزارش آمده است که بخش کشاورزی به‌عنوان یکی از ارکان اصلی اقتصاد کشورها، نقش بسیار مهمی در توسعه و پیشرفت اقتصادی و اجتماعی دارد. این بخش تأثیر به‌سزایی در تأمین مواد خام برای بخش‌های دیگر اقتصاد، تولید ثروت از طریق تجارت محصولات کشاورزی و تقویت امنیت غذایی دارد. در ایران نیز بخش کشاورزی با سهم گسترده‌ای از ارزش‌افزوده و اشتغال، به‌عنوان پایه اقتصاد ملی محسوب می‌شود.
چالش‌های مالیات‌ستانی در بخش کشاورزی
بخش کشاورزی به دلیل وابستگی زیاد به عوامل محیطی و اقتصادی، با ریسک‌های بالایی روبرو است. دولت‌ها با سیاست‌هایی نظیر خرید تضمینی محصولات، تأمین نهاده‌های تولیدی با قیمت ترجیحی، بیمه محصولات کشاورزی و اعمال معافیت‌های مالیاتی، سعی در حمایت از این بخش دارند. این سیاست‌ها به ویژه در ایران، همواره جزء اولویت‌های دولت‌ها بوده است و با هدف تقویت اقتصاد کشاورزی و حمایت از تولیدکنندگان، به اجرا درآمده‌اند.
تاریخچه مالیات در بخش کشاورزی ایران
در ایران، تاریخچه مالیات‌ها در بخش کشاورزی به هزاران سال پیش برمی‌گردد. اولین قوانین مالیاتی بر املاک کشاورزی در دوران مشروطه تصویب شد و از آن پس با تغییراتی در جزئیات، اجرا شد. پس از انقلاب اسلامی، مالیات‌های مستقیم بر درآمد کشاورزی با اندکی استثناء برای برخی فعالیت‌ها معاف شدند. این معافیت‌ها به دلیل چالش‌های اجرایی و نیاز به حمایت از فعالیت‌های کشاورزی در نظر گرفته شده است.
تجربیات کشورهای عضو سازمان همکاری‌های اقتصادی (OECD)
در بخش دوم گزارش، خلاصه‌ای از تجربیات مالیاتی بخش کشاورزی در کشورهای عضو سازمان همکاری‌های اقتصادی (OECD) بررسی شده است. به عنوان مثال، در استرالیا مالیات بر حوزه کشاورزی به صورت تعدیل درآمد برای محصولات خام و معافیت مالیاتی برای طرح‌های استفاده پایدار از منابع آب تعریف شده است. در فرانسه، استفاده از روش حسابداری نقدی برای کشاورزان با گردش مالی کم و معافیت مالیاتی برای طرح‌های پس‌انداز احتیاطی در نظر گرفته شده است.
نکات مهم تجربه برخی از کشورها در حوزه مالیات بر کشاورزی
آلمان: نرخ ثابت مالیات برای کشاورزان خرد، معافیت مالیاتی برای کشاورزان با درآمد کمتر از حد مشخص.
ژاپن: معافیت مالیاتی بر حقوق ناشی از خوداشتغالی، تخفیف مالیاتی برای خسارات مزرعه و امکان کسر هزینه‌های سرمایه‌ای.
کره جنوبی: معافیت مالیاتی بر درآمد کشت غلات و محصولات غذایی، مالیات بر درآمد مزرعه‌داران جوان.
نیوزیلند: برنامه یکسان‌سازی درآمد، کسر هزینه‌های کاشت و بهبود درخت‌ها از مالیات بر درآمد.
ایالات‌متحده آمریکا: استفاده از روش حسابداری نقدی، معافیت مالیاتی بر دارایی سرمایه‌ای، کسر هزینه‌های حفاظت از آب‌وخاک از درآمد مالیاتی.
شرایط کشاورزی در ایران
با توجه به شرایط بخش کشاورزی در ایران از جمله پراکندگی و خرد بودن بهره‌برداران کشاورزی، تنوع زیاد فعالیت‌ها و ویژگی‌های منطقه‌ای متفاوت، عدم استفاده از ظرفیت کارشناسی در فرایند قانون‌گذاری متناسب به ویژگی‌های ذکر شده، دانش مالی اندک بخش قابل توجهی از کشاورزان، عدم جمع‌آوری اطلاعات مالی توسط بهره‌برداران این بخش و عدم وجود زیرساخت‌های مناسب در کنار عدم وجود شفافیت و احتمال بروز فساد در سیستم اخذ مالیات، در حال حاضر امکان اخذ مالیات از بخش کشاورزی وجود ندارد.
پیشنهادات برای بهبود وضعیت مالیات‌ستانی در بخش کشاورزی
حذف روش‌های اخذ مالیات‌های غیر مستقیم از بخش کشاورزی مانند قیمت‌گذاری دستوری مواد غذایی و اعمال محدودیت‌های صادراتی.
تعیین شفاف گروه‌های درآمدی کسب و کارهای کشاورزی و نرخ مالیات در نظر گرفته شده.
منوط نمودن دریافت مشوق‌های اعطایی به ثبت اطلاعات در دفاتر هزینه و درآمد جهت جمع‌آوری نظام‌مند داده‌ها و اطلاعات.
در نظر گرفتن معافیت‌ها و امتیازات مالیاتی ویژه برای کسب و کارهای مختلف بخش کشاورزی به فراخور ماهیت و اهداف توسعه بخش.
در نظر گرفتن نرخ‌های متفاوت مالیات بر ارزش افزوده برای خرید نهاده‌های کشاورزی.
در نظر گرفتن معافیت مالیات بر درآمد حاصل از طرح‌های سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی.
با توجه به شرایط فعلی بخش کشاورزی، امکان اخذ مالیات از این بخش وجود ندارد و نیاز به ایجاد زیرساخت‌های مناسب و آگاهی‌رسانی به بهره‌برداران این بخش احساس می‌شود. پیشنهاد می‌شود قوانین مالیاتی به صورت تدریجی و در بازه زمانی 10 تا 15 ساله به مرحله اجرا وارد شوند.
منبع :فودنا سه شنبه 9 مرداد 1403
